Een blik van ver met de harde realiteit

Beste allemaal,

Alweer meer dan acht maanden ver weg van de westerse wereld, maar acht maanden waarin ik ontzettend veel geleerd heb over mensen, de Peruaanse cultuur en het leren omgaan met frustraties. Als je dan na acht maanden iemand van je familie ziet, dan doet dit toch wel wat met je. Toen ik in Zuid-Engeland woonde voor een jaar, was het heel anders om je familie weer te zien. Nu je dag in, dag uit werkt met straatkinderen en families, dan waardeer je ook hoe erg je je eigen familie kunt missen op veel moeilijke momenten, omdat je veel op eigen kracht moet doen. En dan staat de wereld op z'n kop als je eigen zus in Ayacucho is. Dit is voor mij het gaafste wat ooit iemand voor mij heeft gedaan! Wat een verrassing was dat! Ik stond helemaal te trillen en ik was ongelofelijk blij, dit gevoel is niet te beschrijven, maar het gaf me een grotere kick dan de bungeejump in Cusco!

Zoals de titel luidt 'Een blik van ver met de harde realiteit', ben ik ontzettend blij dat m'n zus heeft kunnen zien hoe ik hier leef en werk. Toen m'n zus was aangekomen, was het heel gezellig in het restaurant, alleen had ik nog wel wat verplichtingen omtrent stagewerkzaamheden. M'n zus heeft een training sociale vaardigheden bijgewoond die ik geef aan een jongen van 8 jaar oud. De eerste indruk die m'n zus ook kreeg van deze jongen, is een hele lieve knul die nieuwsgierig is naar anderen en erg aanhankelijk is. Bij het geven van een sociale vaardigheidstraining, is het een uitdaging om alle belangrijke info in 10 minuten over te brengen, omdat hier het concentratieniveau er nog enigszins is. M'n zus heeft ook gezien dat het ontzettend veel geduld vereist om zo'n training te geven, doordat het concentratieniveau van deze jonge man erg laag is. Als je daarna hoort wat deze jonge man heeft meegemaakt, dan sta je verteld.

Wegens andere cliëntcontacten die zijn opgehouden, ben ik sinds drie maanden bezig met een cursus Sociale Vaardigheden die ik geef aan twee jongentjes van acht jaar oud. Het jongentje dat ik begeleid (waar m'n zus de training van had bijgewoond) heeft al te veel meegemaakt in zijn leven. Op het eerste gezicht lijkt dit een hele spontane en enthousiaste jongen die graag een knuffel aan een ander geeft. Deze jonge man is ontzettend beschadigd door veelvuldig seksueel misbruik van zijn momenten dat hij op straat leefde. Hij is nog te jong om dit trauma te verwerken, maar ik ben wel heel erg benieuwd hoe dit verder zal gaan wanneer hij ouder is. Het geeft best wel een klotegevoel als je weet dat het einde van je stage nadert, wanneer ik nu besef dat het veel tijd in beslag neemt om een vertrouwensband op te bouwen met deze doelgroep. De training slaat in ieder geval goed aan en ik zie veel verbeteringen in zijn gedrag qua omgang met andere jongeren van de opvang. Stapje voor stapje werken blijft het wel, maar het werk is nooit voor niks.

Zo ben ik ook heel erg benieuwd hoe het verder zal gaan met een andere jongen die ik begeleid in de laatste fase van het hulpverleningsproces: terugplaatsing naar de familie. In de opvang is een jongen van 13 jaar oud die nu langer dan twee jaar in Los Cachorros zit. Jongeren kunnen juridisch gezien niet langer dan drie jaar in Los Cachorros verblijven. We begeleiden de jongeren in hun problematiek en proberen daarnaast de gezinssituatie te verbeteren om op die manier een veilige thuisbasis te kunnen bieden wanneer jongeren terug gaan naar huis. Dit is het meest interessant onderdeel van mijn stage: het werken met families. Op de vrijdagen ga ik naar Huanta (een uur van Ayacucho), waar ik samen met Luis (maatschappelijk werker) werk aan het 'Plan de reínserción', wat terugplaatsing naar huis betekent. Deze familie woont op een armzalige boerderij en hier zie je de echte armoede terug. Het is een gezin van vier kinderen (waarvan 1 in de opvang zit) dat rondkomt van 500 sol per maand, wat neerkomt op 151 euro. Nu is het wel zo dat het leven hier goedkoper is, maar 500 sol voor een familie is schrikbarend weinig om van rond te komen, zeker als je dit met eigen ogen ziet en hiermee werkt.

Mijn taak in deze fase van terugplaatsing is het begeleiden van de broer van de opgevangen jongen. Het is pittig werk, maar het lukt aardig goed om zijn vertrouwen te winnen. Ook zie ik dat deze jongen ontzettend boos is op het verleden waarin hij is mishandeld door zijn vader en letterlijk door zijn vader in de steek is gelaten. Ik ben mij momenteel vooral aan het trainen in motivationele gespreksvoering en ik merk dat het werk hierdoor beter gaat. Er heeft een gesprek plaatsgevonden met de opgevangen jongen en zijn familie, waarin is aangegeven dat het urgent is dat er iets aan de gezinssituatie verandert. Luis en ik hebben gedreigd met adoptieplannen wanneer er niks gebeurt, zie het meer als een Wake-Up Call voor de familie om in actie te komen. De broer van de opgevangen jongere die ik begeleid, domineert min of meer het gezin en nam niet zijn verantwoordelijkheid. De wil is er echter wel, hij wil niet zien dat zijn eigen vlees en bloed naar een adoptiegezin gaat, wanneer er een externe instantie polshoogte komt nemen als de drie jaar erop zitten. De broer wil nu graag studeren, maar ik begrijp heel goed hoe hij dit aan wilt pakken. Doordat het gezin bijna geen cent te makken heeft, klust hij zo nu en dan bij in de cocaïneindustrie in de jungle om het gezin te kunnen helpen. Ik vind daarom wel dat hij weet wat verantwoordelijkheid inhoudt, de manier waarop is misschien niet goed, maar zo is wel gewoon de harde realiteit hier. Hij is nu in de jungle om geld te verdienen en komt binnenkort weer terug. De familie is aan het sparen om een nieuw huisje te kunnen bouwen, dit is nodig wanneer de opgevangen jongere terugkomt naar zijn familie. Er is geld nodig voor dit gezin, omdat het al is afgesloten van elektriciteit. Als ik in de positie van deze broer zou zitten, dan zou ik denk ik precies hetzelfde doen om zo geld bij te verdienen voor mijn familie, omdat de realiteit gewoonweg zo in elkaar zit hier in Ayacucho en dit met restaurantbaantjes niet te realiseren is. Met de opgevangen jongere van Los Cachorros heb ik een hele goeie band opgebouwd en ik ben heel erg benieuwd hoe het met hem zal gaan wanneer hij weer thuis woont. Het werk is hier nooit voor niks geweest, alleen houd ik er wel rekening mee dat de kansen er zijn dat hij zijn straatleven wil voortzetten. In mijn volgende blogbericht kom ik verder terug hoe dit proces gaat. Het is een zeer ingewikkelde case, maar interessant en uitdagend blijft het zeker.

Daarnaast ben ik de afgelopen twee maanden veel bezig geweest met mijn onderzoek voor Los Cachorros. Ik onderzoek de opvoedingsvisie die ouders hebben om zo de betrokkenheid van hen te vergroten bij het hulpverleningsproces. Doordat hier nog niet eerder onderzoek naar is gedaan, onderzoek ik ten eerste de opvoedingsvisie van ouders in het algemeen en daarnaast de betrokkenheid in het hulpverleningsproces. Dit proces ging gepaard met veel frustraties, op het laatste moment haakten families toch af en het was vooral pittig om een vrijwillige bijdrage te krijgen van families. Uiteindelijk is dit gelukt en ik heb er zelf heel erg veel over geleerd. Het zijn pittige gespreksonderwerpen die op het programma stonden en ik denk niet dat ik dit had bespreekbaar had kunnen maken zonder de vertrouwensband. Ik ben daarom blij dat ik het onderzoek wat heb uitgesteld. Je moest de informatie er wel uittrekken om wat te weten te komen van de ouders, maar na verloop van tijd kwamen ze zelf wel met veel zaken. Gesprekken gingen onder meer over familiegeweld, alcoholisme en mishandeling van kinderen. Het werken met families is de allermoeilijkste fase van het werk hier in Peru. Dit is wel de belangrijkste fase in het hulpverleningsproces, maar ik zit zelf vaak genoeg dat ik de draad even kwijt ben in het gesprek, doordat het behoorlijk complexe problematiek is. Ik probeer families vooral aan te sturen zelf na te denken, alleen is dit niet het beeld wat zij hebben van maatschappelijk werk. Ik denk dat families dit ervaren als een politiecontrole omtrent voortgang naar verbeteringen. Dit heb ik bij meerdere families gezien en ook aangegeven dat ik hiervoor niet het werk doe.

Dit zijn enkele voorbeelden van het werk hier. Het is teveel om allemaal te omschrijven, maar ik hoop dat ik hiermee meer een beeld kan creëren. Om dit echt te kunnen begrijpen, moet je dit zien en meemaken. Het einde van de stage nadert wel en dit vind ik behoorlijk klote. Ik weet nu wel van mijzelf dat ik mij dit werk later in de toekomst zie doen, omdat je hier ontzettend veel van leert. Een jaar in veel te kort om echt iets te kunnen betekenen in dit werk, omdat de voortgang minimaal is en het lang duurt om een vertrouwensband op te bouwen met emotioneel beschadigde jongeren. Als je zo'n ervaring meemaakt, dan lijkt het mij heel erg moeilijk om in Nederland aan de slag te gaan als maatschappelijk werker, omdat ik denk dat straatwerk mij altijd blijft boeien en ik weet dat deze hulp ontzettend belangrijk is. Het is misschien een druppel op de gloeiende plaat, alleen denk ik wel dat ieder druppeltje er een is om dit soort jongeren toch te helpen om zo te streven naar betere leefomstandigheden. Waar ik niet tegen kan, is dat Peru op een bepaalde manier gerepresenteerd en marginalisatie van straatjongeren niet gezien wil worden. Het wordt gewoonweg ontkent voor de buitenwereld, terwijl deze problematiek in alle lagen van de bevolking van Zuid-Amerika een grote rol speelt. Ik denk niet dat ik dit gevoel kan loslaten en dat ik altijd de drang zal hebben om mij in te zetten voor ontwikkelingswerk. Het blijft ontzettend pittig, maar ik kan niet leven met het idee dat hier niks aan gedaan wordt.

Je kunt ook niet iedereen helpen met dit werk. Zo is er een meisje van zestien jaar oud in de opvang, waar vandaag problemen mee waren. Toen ik mijn dienst begon, sprak dit meisje over dat zij zich opgesloten voelt hier en weg wilt om naar de discotheek te gaan. Ik heb meerdere gesprekken met haar gehad over dit opgesloten gevoel en wat we hieraan kunnen veranderen. Dit is een meisje dat altijd in SOS-kinderdorpen heeft geleefd, doordat zij geen ouders meer heeft die leven. Zij vindt het erg moeilijk om met autoriteit om te gaan en dit is logischerwijs ook goed voor te stellen. Toch nam ze de beslissing om weg te gaan. Ik heb haar ook gezegd dat dit haar eigen beslissing is die ze neemt, ze heeft wel tien minuten even gewacht om een goede beslissing te kunnen nemen. De deur bij Los Cachorros staat altijd open, dat ze kunnen komen en vertrekken, maar ook dat jongeren hier er echt vrijwillig zitten en de motivatie van hen moet komen. Dit meisje is vanavond vertrokken en kwam na tien minuten terug om te vragen of ze haar tas hier achter mocht laten en morgenochtend op kon halen. Ik heb haar uitgelegd dat Los Cachorros geen hotel, als zij weg wilt gaan dan mag en kan dat, maar dan gaat ze ook met haar spullen weg. Dit klinkt misschien hard, maar ik denk ook dat deze jongeren dit soms nodig hebben om te beseffen hoe goed ze het eigenlijk hier hebben. De beste manier om te leren is door op je bek te gaan, zo is dit ook voor deze jongeren zo. Ik ga niemand dwingen om bij Los Cachorros te blijven, willen ze hulp, dan krijgen ze hulp, willen ze dit niet en terug naar de straat, dan kan dat ook. Alles is en blijft mogelijk. De wil moet echter wel van deze jongeren zelf komen.

Tot slot nog even kort over het sponsorgeld. Zoals ik in het vorige blogbericht heb geschreven, is er veel geld geïnvesteerd in schoolmaterialen voor de jongeren. Een investering waar ik erg blij mee ben. We hebben met de andere vrijwilligers een sponsorpot gemaakt en dingen in Los Cachorros kunnen vernieuwen. Ik probeer nog een goedkopere timmerman te vinden hier in Ayacucho om een kast in elkaar te zetten. In mijn laatste stagemaand heb ik wat meer de tijd om mij hier mee bezig te houden. Er is veel werk dat moet gebeuren momenteel dat iets meer prioriteit heeft, maar sponsorgeld komt ten aller tijden tot een goede bestemming.

Het is voor mij nog een weekje werken waarin ik mijn onderzoek ga afronden en aankomende vrijdag ga ik voor twee weken naar Bolivia. Kan ik mooi het spaargeld van m'n job als docent Engels uitgeven! Deze job zit er trouwens op en dit was een hele leuke tijd.

Over een maand komt er weer een nieuw blogbericht.

Bedankt voor het lezen!

Saludos,

Michiel